“To see or not to see. That’s the question. Met zijn “To be or not to be’”stelde Shakespeare essentiële dingen die
wij zo vanzelfsprekend vinden, in vraag. Dat is waar ik in deze paper naartoe wil. Weliswaar betreft het hier niet een dergelijke existentiële kwestie, maar toch een belangrijk onderdeel van de hedendaagse antropologie: het visuele en het reflexieve. Van Geertz komt de notie van antropologie als een interpretatieve wetenschap, en etnografie als ’thick description’ waarin data en theorie niet kunnen gescheiden worden. Deze etnografie van zelf- reflexiviteit is een persoonlijke interpretatie, waarin data uit een case study vermengd zitten met theorie vanuit de literatuur. De case study is een participatieve observatie bij een Belgische filmploeg. Voor, tijdens en na de opnames in België en Guatemala, volg ik deze ploeg in het productieproces van haar documentaire “Tu ne verras pas Verapaz”. Het is vooral specifiek vanuit deze documentaire dat ik mijn paper opbouw. In een eerste deel geef ik een korte voorstelling van deze socio-artistieke documentaire. Een schets van visuele antropologie en vragen rond de rol van de filmmakers en hoe die expliciet aanwezig is in de film, zouden de notie zelf-reflexiviteit moeten inleiden en verduidelijken. Dit wordt in de tweede footage besproken. In een laatste deel sta ik stil bij het feit dat ik tekstueel reflecteer over visueel materiaal. De opbouw van deze paper zou kunnen vergeleken worden met een collage. Citaten uit de interviews en de literatuur spelen in op de theorie die zich geleidelijk opbouwt. Net als beelden zouden die citaten op zich moeten staan en zijn ze vatbaar voor verscheidene uiteenlopende interpretaties. Het is niet de bedoeling de concrete situatie van de case study uit de doeken te doen, noch een grondige analyse te geven van zelf-reflexiviteit. Ik zou enkel vragen willen stellen, of de lezer verwonderen door het lichtjes aanspitsen van noties als zelf-reflexiviteit, visuele antropologie en de rol van de filmmaker. …Zoals een van de leden van de filmploeg zei, toen de minidisc klaarstond, de microfoon gericht, het achtergrondgeluid gedimd, en onze kelen geschraapt net voor een interview: “Ok, off we go”. [Visuele antropologie, reflexiviteit, filmploeg]” Elke Borghs